توقف 20 ساله کاوش ها در گورستان عصرآهن
تور و گردشگری: تور و گردشگری: 20 سال از آخرین کاوش ها در گورستان عصرآهن تبریز می گذرد. این محوطه با 38 گور و اجساد منحصر به فرد، بعد از گذراندن اتفاقات تخریبی متعدد؛ منتظر تعیین اعتبار برای کاوش است.
گروه جامعه؛ سال ۱۳۷۶ وقتی ساختمان سازان طرف قرارداد با شهرداری در شهر تبریز زمین را با لودر می کندند تا بتوانند وارد عمق زمین شوند و از همان پایین بنای آسمان خراش و ساختمان های تجاری خودرا بسازند به اسکلت هایی برخورد کردند که تعدادشان کم نبود. شاید قبلاً هم به اسکلت هایی برخورد کرده بودند ولی صدایش را در نیاوردند تا کار و کاسبی شأن بهم نریزد اما این دفعه دیگر نمی شد آنرا پنهان کرد. تعداد اسکلت ها و اشیایی که با آنها دفن شده بود زیاد بودند همین موجب شد تا بالاخره متولیان میراث فرهنگی آن زمان از این اتفاق باخبر و برای یافتن معمای اجساد راهی محوطه ای نزدیک به مسجد کبود شوند.
جسد زن جنگجو شهریورماه ۱۳۷۷ نصرت الله معتمدی کارشناس سازمان میراث فرهنگی کشور، از محوطه بازدید کرد و نشانه هایی از آثار هزاره اول ق. م را دید و به پژوهشکده دیرینه شناسی گزارش داد. بعد از آن میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در فاصله ۸۰ متری شرق بنای مسجد کبود گمانه ای حفر کرده و وجود تدفین متعلق به هزاره اول ق. م آشکار شد. در اردیبهشت و خرداد ۱۳۷۸ هیأتی به سرپرستی معتمدی برای کاوش در محوطه مسجد کبود به تبریز اعزام شد. طی فصل اول کاوش، تعداد ۳۸ گور، پیدا و کاوش شد. پس از آن در سالهای ۷۹ تا ۸۲ علیرضا هژبری نوبری کارهای حفاظت مقدماتی را انجام داد. آنها به این نتیجه رسیدند که چون این محوطه نزدیک به مسجد کبود است و داخل شهر واقع شده و از سویی نزدیک به موزه آذربایجان هم هست؛ در همین محوطه یک موزه باز ایجاد شود. ازاین رو عملیات ساماندهی و تجهیز محوطه به منظور آماده سازی برای بازدید عموم در سال ۱۳۸۵ انجام شد. در سال ۸۶ در عمل اینجا به یک سایت موزه تبدیل گشته و آنرا افتتاح کردند. از آن سال اتفاقات مختلفی برای این سایت موزه افتاد مهمترینش ادامه ساخت و سازهای اطراف بود که بارها و بارها فعالان میراث فرهنگی نسبت به آن اعتراض کردند و گفتند ساخت و سازهای دهه ۷۰ کم به این اسکله های عصر آهن لطمه نزده چرا باردیگر باید این اتفاق تکرار شود و اگر اثری در اطراف باقی مانده باردیگر در معرض خطر قرار گیرد؟ با این وجود ساختمان ها ساخته شد. بناهای تجاری که الان هم پس از سال ها از افتتاح آنها خالی هستند! تنها اتفاقی که افتاد این بود که ارتفاع ساختمان ها زیادتر نشد.
حالا موزه عصر آهن با ۳۸ اسکلتی که دارد شامل محوطه ای با ۲۷۶ متر و ۱۰۲ متر عرض به مساحت سه هکتاری است. همه ۳۸ گور اینجا هستند جز اسکلت مشهور به عشاق که به موزه آذربایجان انتقال پیدا کرد. در حقیقت کل بلوک این گور برداشته شد و با خاک های اطراف دو اسکلت زن و مرد را که رو به روی هم خوابیده اند جا به جا کردند. چونکه این گور از تمامی آنها منحصر به فردتر بوده است. گور دیگری که اعجاب انگیز است در ارتباط با اسکلت زن جنگجویی است که گویا با یک سلاح سرد که به جمجمه اش وارد شده از بین رفته است. به نظر می آید این زن نگون بخت چند روز بعد از مرگش پیدا شده و در حالیکه دست و پاهایش خشک شده بوده بصورت طاق باز دفن شده است. این تنها اسکلتی است که به این شکل دفن شده چون همه جسدهای دیگر که بیشترشان جوان بوده اند یا رو به غروب و یا رو به طول آفتاب دفن شده اند از آنجائیکه دیوارچینی گورها به صورت رحم طراحی شده و صورت ها به سوی خورشید است می توان اظهار داشت که دین مردمی که در اینجا دفن شده اند، مهرپرستی بوده است. همین طور زن ها به پهلوی چپ و مردان به پهلوی راست دفن شده اند و حالت جنینی دارند. اقوام این افراد در کنار عزیزانشان هدیه ای برای دنیای بعد از مرگ آنها گذاشته بودند از غذا و ظرف شیر گرفته تا اسباب بازی و لوازم جنگی و حتی استخوان دنده گوسفند اهلی شده. این لوازم برای آنکه اکسید نشوند یا از بین نروند به موزه آذربایجان انتقال داده شده اند. روی اسکلت ها را نیز با ماده ای پوشانده اند که دوام بیشتری داشته باشند.
با این وجود این محوطه باستانی باارزش سالهاست که کاوش نشده است و با علم روز بیگانه است. در اینباره خبرنگاران از مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی و رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی سوال پرسیدند. احد حمزه زاده مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی درباره ی توقف کاوش در موزه عصر آهن اظهار داشت: در موزه عصر آهن برای قسمتهایی که کاوش شده اعتباری گذاشتیم تا آثار تثبیت شود کنار آن خانه ای بود که مشکل تملک داشت ولی بالاخره بصورت کامل خریدیم و یک خانه بالای آن بود که تخریب شد. الان به دنبال گرفتن مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی هستیم تا کارهای کاوش را در آنجا انجام دهیم. مصطفی ده پهلوان که ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی را چند روزی است تحویل داده درباره ی کاوش ها در این محوطه گفته است: باید ببینیم آیا قرار نگهداری از گورهای جدید را داریم یا نه. همین طور سوال جدیدی در این کاوش ها مطرح است یا خیر؟ در صورت نبود پرسش مهم برای حل ابهامی از گذشته فرهنگی ایران با کاوش جدید موافقت نمی نماییم، حتی اگر کشور از نظر حفاظت محوطه ها هم در شرایط مطلوب قرار داشت، باز هم باید به اندازه نیاز کاوش می کردیم. وی اظهار داشت: آیندگان به این ذخایر میراثی نیاز دارند و بطور قطع تجهیزات و روش های چند صد سال آینده بهتر از امروز عمل می کند و می تواند اطلاعات دقیق تری به مخاطب بدهد. سیروس هاتفی رهنمای موزه عصر آهن درباره ی این سایت موزه به خبرنگار مهر اظهار داشت: شاید آن چه که حالا مشاهده می کنید آنها یک سوم از کل مجموعه باشد چون بسیاری از بخش های محوطه ی سال ها از بین رفته است. اخیرا قسمتهایی توسط میراث فرهنگی تملک شده است و این اتفاق خوبی است. هاتفی اظهار داشت: آثاری از سکونتگاه این مردم پیدا نشده است شاید اگر کاوش ها ادامه پیدا کند به کارگاه ها و آثار زندگی قبیله ای که داشته اند دست یابیم.
کاوش ها در سایت موزه عصر آهن از سال ۸۲ متوقف شده است شاید بهتر باشد گمانه های جدیدی در بعضی از نقاط نزدیک به آن زده شود و به علم روز تعدادی از یافته ها مورد بررسی دقیق تر قرار گیرد اما این اتفاق نیازمند توجه و اعتبار است. اعتباری که پژوهشگاه میراث فرهنگی با آن دست به گریبان است.
منبع: تور و گردشگری
این پست تور و گردشگری را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان تور و گردشگری در مورد این مطلب