تاریخ ایستاده در آوار خانه باقرخان نفس های آخر خویش را می کشد
تور و گردشگری: در کوچه ای خاموش در دل محله خیاوان تبریز، خانه ای به نام باقرخان، سردار ملی مشروطه اینروزها میان خاک و آجر و سقف های فرو ریخته کم کم جان می سپارد.
خبرگزاری مهر -گروه استان ها: در قلب محله تاریخی خیاوان تبریز، در کوچه ای باریک و آرام به نام «سالار دربندی»، خانه ای وجود دارد که سنگ به سنگ آن روایت گر روزهای خون و فریاد است؛ خانه ای که منتسب به باقرخان، سردار نام آشنای مشروطه خواه است و اینروزها با سقف فرو ریخته و دیوارهای شکسته اش، بی صدا فریاد می زند.
خانه ای که سال ۱۳۹۹ در لیست آثار ملی به ثبت رسید، اما همچنان در پیچ وخم بی عملی، اختلاف وراث و نبود عزم جدی، رو به زوال می رود؛ همان گونه که شاید بخشی از هویت تبریز، آهسته آهسته در سکوتی تلخ فرو می پاشد.
قدم که در کوچه می گذاری، سکوت سنگینی تو را در بر می گیرد. روبه رو، دروازه ای کهنه با قفلی زنگ زده، خانه ای را پنهان می کند که روزگاری سنگرش جنگ بود و امروز، سنگ قبری خاموش بر تاریخ. خانه ای بزرگ به وسعت چهار هزار و ۶۰۰ متر مربع، اما خالی از هر صدا، جز صدای ریزش. سقف ها یکی یکی فرو ریخته اند و دیوارها ترک برداشته اند. انگار زمان، جنگ را از یاد نبرده، اما ما چرا فراموش کرده ایم؟
خانه قهرمان، بی قهرمان مانده است
انه منتسب به باقرخان، در سال ۱۳۹۹ به ثبت آثار ملی رسید، اما هنوز نه تملک آن کامل و نه طرحی برای احیا اجرایی شده است. آن گونه که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: ماجرا از مصوبه ای در مسافرت استانی هیأت دولت در سال ۱۴۰۱ آغاز شد؛ جایی که قرار شد شهرداری تبریز و میراث فرهنگی هرکدام نیمی از بودجه لازم را برای تملک خانه پرداخت کنند.
اما از مصوبه تا عمل، راه درازی ست. باقرخان، سردار مشروطه، با قشون شاه جنگید، اما خانه اش امروز گرفتار قشون وراث و اختلافات حقوقی است. به قول مسؤلان، تنها حدود ۵۰ درصد ملک تملک شده و باقی، در گرو امضاهایی است که نمی خواهند پای توافقی بنشینند.
در همان حال که میان خرابه های خانه قدم می زدم، به پنجره ای شکسته رسیدم؛ قاب چوبی پوسیده ای که زمانی شاید، باقرخان از آن به خیابان نگریسته بود. این جا فقط یک خانه نیست؛ سند زنده تاریخ تبریز است، یادگاری از نبرد، از مقاومت، از مشروطه.
خانه های تاریخی، دیوار نیستند؛ حافظه اند. اگر یکی شان فرو بریزد، بخشی از حافظه ما هم فرو می ریزد. اگر این خانه به سرنوشت سایر خانه های فراموش شده گرفتار شود، چگونه می توانیم به نسل بعد بگوییم که باقرخان کیست؟ که خیاوان چه بود؟ که تبریز چگونه ایستاد؟
این خانه باآنکه شاید سکونتگاه شخصی سردار نبوده، اما همان گونه که محققان می گویند، در مرکز جبهه خیاوان و قلب مبارزه مشروطه خواستار قرار داشته است. جایی که فرماندهی می شد، تصمیم گرفته می شد، ایستادگی شکل می گرفت. اینجا مکان رویداد است، مکان تاریخ.
تعداد بالای وراث؛ مشکل اصلی بلاتکلیفی این بنا
وحید نواداد، معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی، در گفتگو با خبرنگاران، خانه منتسب به باقرخان را از مصوبات دور اول سفر هیأت دولت به استان در خرداد ۱۴۰۱ دانست و اظهار داشت: برپایه این مصوبه، اعتبار موردنیاز برای تملک خانه به شکل مساوی بین شهرداری تبریز و میراث فرهنگی تخصیص یافت. ما فورا کار را آغاز کردیم و حدود ۵۰ درصد تملک انجام شده، اما چون تعداد وراث بالاست و برخی با قیمت توافقی سال ۱۴۰۱ کنار نیامده اند، مبحث هنوز به نتیجه نهائی نرسیده است.
نواداد با اشاره به اینکه سهم میراث فرهنگی ۹۰۰ میلیاردریال بوده که پرداخت شده است، اضافه کرد: تملک تنها بخشی از مسیر است؛ مرمت و احیای بنا به مراتب پیچیده تر است و احتیاج به کار فنی، دقیق و بدون صدمه به سازه اصلی دارد. بمحض حل کامل مساله مالکیت، مطالعات فنی و بازسازی آغاز خواهد شد.
از سوی دیگر، الناز سیاسی مقدم، مسئول پروژه های مرمتی شهرداری منطقه هشت تبریز، هم مشکل اصلی را اختلافات حقوقی با مالکان دانست و اظهار داشت: وراث توقعاتی خارج از توان و عرف دارند. تا وقتی که همه مجموعه آزادسازی نشود، هیچ طرح مرمتی نمی تواند اجرایی شود. با این وجود شهرداری حتی مشاور مرمت هم معرفی کرده و مطالعات اولیه همچون صدمه شناسی و محوطه سازی را درنظر گرفته است.
وی ضمن اشاره به وضعیت نابسامان بنا اضافه کرد: برپایه برآورد کارشناسان، بیشتر از ۹۰ درصد خانه از بین رفته، اما چون اسکلت بنا باقیمانده، هنوز میتوان برپایه نقشه ها و تصاویر تاریخی، احیا را ممکن دانست.
پایان باز برای خانه ای که هنوز نجاتش ممکن است
روایت این خانه، هنوز می تواند پایانی دیگر داشته باشد؛ اگر میراث فرهنگی و شهرداری اراده ای مشترک بیابند، اگر وراث تن به توافق دهند، اگر ما نخواهیم شاهد فروپاشی کامل یک هویت باشیم.
خانه باقرخان، همچون خود او، منتظر است. منتظر دستانی که این دفعه به جای اسلحه، با نقشه های مرمت و اراده ای ملی، از تاریخ دفاع کنند. صدای مشروطه هنوز در خیاوان می پیچد. بگذاریم این صدا خاموش نشود.
این پست تور و گردشگری را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان تور و گردشگری در مورد این مطلب