لار؛ شهری به رنگ خاك و هوای جنوب ، بخش اول
اژدهای خفته در قلعه و آرامگاهی برای ننه نادرشاه
تور و گردشگری: لار شهری از استان فارس است که زلزله آنرا با خاک همرنگ کرده و در منطقه ای کوهستانی، حال و هوای شهرهای جنوبی را یدک می کشد و آثار تاریخی اش افسانه و داستان های اعجاب انگیزی دارند.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ در ورای آب های نیلگون خلیج همیشه فارس، در نشیب کاخ های باستانی فیروزآباد و در فراز دالان های تنگ جنوب در سینه قلعه ای اژدها پیکر به کهن سالی تاریخ ایران و در دشتی لخت و عریان به شهری می رسی که بر بن خاک نهاده شده و در چندین بار تمام هستی اش را به آن سپرده است، آنجا تمامی رنگ ها خاکی و نامش لار است. «لار»، که نامهای مختلفی از «لاد» و «ایراهستان» گرفته تا نامهای باستانی دیگر شهری است که تازیانه خشم طبیعت بارها او را به ویرانی کشانده و تنش را لرزانده است. اما همچنان استوار و صبور ایستاده و رنج رفته بر خود را به تماشا نشسته است. هنوز در این شهر آثار به جا مانده از عهد قبل از اسلام را دارد که با وجود تکان های مختلف باز هم مورد بی مهری قرار گرفته و دارد. مانند مسجد جامع لار که باآنکه سبک معماری عصر سلجوقی را داشت اما از بین رفت و جایش را یک مسجد جدید گرفت. یا قلعه ای با پیکری اژدهایی در معرض نابودی است و بنایی تاریخی در مجاورتش بوم رنگ آمیزی عده ای ناآگاه قرار گرفته تا روی آن یادگاری بنویسند. در شهر لار بناهای تاریخی گوناگونی میتوان یافت که جاذبه ای برای دیدن گردشگران این شهر باشد. شهری که از تهران پرواز مستقیم دارد. هر سه شنبه از تهران می رود و هر جمعه بامداد برمی گردد ازاین رو شهری است که به رغم کوچک بودنش تردد از پایتخت به آن زیاد است ضمن این که متولیان درنظر دارند تا تعداد این پروازها را هم بیشتر کنند. اگر این اتفاق بیفتد و جاذبه های گردشگری و تاریخی این شهر بیشتر معرفی شود، میتوان گفت لار یک مقصد برای گردشگران تهرانی می تواند باشد همان طور که اهالی هرمزگان و همسایگانش در استان فارس به آنجا سفر می کنند.
اما چه حیف که این شهر ناشناخته است هر چند که در گذشته محل تجارت و شهری با قدرت بوده و حالا رونق از آن رفته است و بناهای تاریخیش هم رو به زوال رفته اند. در این گزارش که با اطلاعاتی از کتاب های مختلفی همچون تاریخ لار، تاریخ مفصل لار، لار شهری به رنگ خاک گردآوری شده، مشاهدات خبرنگار مهر هم در معرفی آن دخیل است. لارستان سرزمینی کهن، از مرزهای غربی به شهرستانهای قیروکارزین و فیروزآباد متصل بوده و از جنوب به سواحل و جزایر خلیج فارس می رسیده و از شرق به استانهای سیستان و بلوچستان و کرمان منتهی می شد و از شمال تا شهرستان های داراب و جهرم پیش می رفته است. در بعضی کتب می نویسند وقتی کیخسرو کشور خویش را بین بزرگان ایران تقسیم کرد لار هم به گرگین میلاد رسید و او هم به طرف لار حرکت کرد چون به حوالی شهر رسید منجمین را احضار و ساعت سعدی خواست منجمین ساعت را نیک ندانسته ازاین رو بعد از هفت سال که در خارج شهر اقامت کرده بود در ساعت سعد داخل شهر شد مسجد جامع سابق و قیصریه یا همان چهار بازار که فعلا هم آباد است از آثار اوست. روایت های مختلف در رابطه با تاریخچه نام شهر لار در کتاب تاریخ مفصل لار آمده که در زمان هخامنشیان نام لارستان کهن، ی او تی یا یا یوتیا یا یوتی بوده است. احتمالا این نام از یکی از قبایل ساکن این منطقه گرفته شده است. اما باستان شناسان آنرا رد می کنند و می گویند که این نام در زمان هخامنشیان متعلق به کرمان بوده است! در هر روی در «افواه والسنه» آمده هنگامی که کیخسرو کیانی گرگین میلاد را به حکومت آن شهر فرستاد چون یک پسر او لار نام داشت و پس از پدر قائم مقام او گشته، آن شهر به اسم او موسوم شده و کیخسرو تاج مذکور را به او داده بود و از آن تاریخ در سلسله ایشان مانده هر کدام به جای دیگری سلطنت می کرده به پوشیدن آن تیمن و تبرک می جسته اند. در کتاب تاریخ قم هم نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی آمده که لار یکی از فرزندان گرگین میلاد بوده و در شعر مشهور و منسوب به فردوسی هم نام لاد ذکر شده است بدین سان واژه های لار، وار و لاد را میتوان اسامی اولیه این شهر باستانی دانست که در طول ایام تغییر یافته است. لارستان که زمانی مرکز تجاری و حکمرانی مهم بوده است در سال ۱۹۳۰ میلادی وقتی مردم لار ضد حکومت پهلوی شوریدند؛ بعد از یک جنگ سه ساله آخرین پناهگاه آنها که در قلعه ای به نام اژدها پیکر بود تصرف و منهدم شد. در سال ۱۹۶۰ میلادی هم یک زمین لرزه شدید شهر قدیمی لار را لرزاند و خیلی از بناهای تاریخی آنرا از بین برد. این شهر تقریبا در فاصله ۶ کیلومتری جنوب بازسازی شد ولی مرکز اصلی را امروز شهر قدیمی مرمت شده با نام شهر قدیم تشکیل می دهد. زندان سلاطین، اژدهای چاه قلعه و قدمت مبهم اژدها پیکر در کتاب های مختلفی نوشته که قلعه اژدها پیکر دارای دیوار سنگی محاطی، قلعه بالایی و قلعه میانی است. قدمتش با عنایت به یافته های قلعه قدمگاه به قبل از اسلام می رسد آثار چینی دوره مغولی و قبل از آن در قلعه مشاهده شده است. این مکان تا صد سال پیش مسکونی بوده و در زمان سلطنت رضاشاه بمباران شده است. البته برخی منابع دیگر نوشته اند که این قلعه می توانسته در دوره ای زندان سلطنتی باشد یعنی جایی که سلاطین صفویه فرزندان حکام پرخاشگر را بعنوان گروگان زندانی می کرده اند. برخی هم آنرا به واسطه غیر قابل نفوذ بودن و مستحکم بودنش طلسم کیانی معرفی کرده اند ولی منبع موثقی برای آن وجود ندارد. داستان ها در رابطه با بناهای تاریخی لار کم نیست مانند قلعه اژدها پیکر که در کتاب تحفة الغرائب، از کتب دوران صفوی چنین آمده است: «از قلّه کوه تا به قعر آن سنگ تراشیده اند. گویند در آن چاه گنجی عظیم و ماری موکّل است و کسان به طلب آن گنج بسیار رفته اند و کشته شده اند. گویند در زمان شاه عباس ثانی حاکم لار، سیّدی را در آن چاه فرستاد، پس از مدتی مدید او را بیرون آوردند. نقل کرده که چون داخل چاه شدم چندین هزار شمشیر دیدم که در اندرون چاه از چپ و راست بر یکدیگر می خورد.» با عنایت به جستجوهای انجام شده در این محوطه تاریخی، قدمت قلعه اژدها پیکر به دوره ساسانیان می رسد و تا یک قرن پیش این قلعه مسکونی بوده است همینطور برخی اعتقاد دارند که قلعه اژدها پیکر تا دوره پهلوی اول سالم بوده است. همینطور می گویند در دوره پهلوی این بنا محل اسکان اشرار و سارقین می شود و به دستور رضا شاه این بنا بمب باران و قسمت های عمده آن هم تخریب می شود. گفته شده در اطراف این بنا سفال های پراکنده از دوره اسلامی دیده شده که بعضی از محققین قدمت بنا را به دوره صفوی نسبت داده اند اما با عنایت به جستجوهای صورت گرفته بقایایی از آثار دوره ساسانی و اشکانی در محل کشف شده است که به احتمال زیاد این بنا معبد یا نیایشگاه بزرگی بوده است و بعدها به قلعه نظامی تبدیل می شود.
با این وجود حالا این قلعه که رو به ویرانی است بر فراز شهر جایی که لار زیر پایش است، جا خوش کرده تا توریستهایی که به این شهر می روند هم نمای شهر را در شب از اینجا ببینند و هم این قلعه را مشاهده کنند و در کنارش سری هم به محلی بزنند که گفته می شود آرامگاه مادر نادرشاه بوده است. کلک مردم لار به نادرشاه البته در اینباره هم روایات مختلف است. در بعضی از اسناد تاریخی آمده است که لاری ها بمحض این که با خبرمی شوند که دولت افشار قصد حمله کردن به شهرشان را دارند ازاین رو به سرعت بنایی را در نزدیکی قلعه تاریخی شهر می سازند و نام آنرا مقبره ننه نادر می گذارند و از طرفی شهر را هم با پارچه های سیاه آذین بندی می کنند. آن زمان که سردار جنگ نادر شاه افشار به این منطقه می رسد و شهر را عزادار می بیند تصور می کند که مردم لار ارادت خاصی به دولت دارند و ازاین رو شهر و مردم از خطر جنگ و قتل عام در امان می مانند. برخی روایات و داستان ها هم این اقدام مردم لار را به علت زرنگی آنها در زمان دریافت مالیات ذکر کرده اند. با این وجود در تاریخ مفصل لار هم که به وضوح اشاره شده اینجا یک قبر وجود داشته است و آن قبر مادر نادرشاه است!
این بنای ساده که مردم محلی لار به آن آرامگاه «ننه نادر» می گویند در گوشه شرقی قلعه اژدها پیکر و بر روی بلندی یک صفه محصور قرار دارد که فنداسیون آنرا در گوشه جنوب شرقی حصار قلعه تشکیل می دهد. دیوارهای خارجی ساختمان مربعی شکل چهار و نیم در چهارونیم متر است و هر کدام به سه قسمت تقسیم شده اند و به طرف بالا سرنیزه ای شکل بسته می شوند. در ارتفاع بالای بنا یک برآمدگی ۸ ضلعی است و کل ارتفاع ساختمان نه متر است.
این بنا حالا در معرض انواع و اقسام یادگاری نویسی ها قرار دارد و با وجود این که مشخص است بارها مرمت شده ولی همچنان روی آن با این زخم ها سیاه است چه نمای بیرونی و چه نمای داخلی آن. این گزارش ادامه دارد....
این پست تور و گردشگری را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان تور و گردشگری در مورد این مطلب